Blauwe busje Joods Nationaal Fonds
Op de schoorsteenmantel, op de tafel of in de kast: vanaf 1905 rukte het blauwe collectebusje van het Joods Nationaal Fonds (JNF) op in de Joodse huiskamers. Rond feestelijke gebeurtenissen in de privésfeer of bij Joodse feestdagen was het de bedoeling om er geld in te stoppen. Anderen vulden het busje week aan week met centen, stuivers en guldens. Regelmatig kwam de plaatselijke commissaris van het JNF langs om het busje te legen. Met het geld werd vervolgens in Palestina land gekocht om daar Joodse dorpen te vestigen. Het doel was om op die manier ‘een sterken Joodschen boerenstand’ te kweken in wat een eigen Joods land zou moeten worden, zo werd in 1910 door het JNF verteld.
Het JNF was in 1901 door de wereldwijde zionistische organisatie gestart ten bate van de grondaankoop in Palestina. Al in 1902 kwam er een aparte Nederlandse afdeling, uiteraard onder controle van het hoofdbestuur van de Nederlandse Zionistenbond. Maar terwijl de NZB een sterk politieke organisatie bleef met maar een beperkte aanhang, werd het JNF bijzonder populair. Niet alleen zionisten, maar ook veel anderen deden aan de acties van het JNF mee. Al snel maakten de vaste acties deel uit van de Nederlands-Joodse kalender: de amandelactie met Toe Bisjwat (Nieuwjaar van de Bomen), de bloemenactie met Sjawoe’ot (Wekenfeest) en de honingactie met Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar). De busjes van het JNF werden een geduchte concurrent van de busjes van Pekidiem en Amarcaliem. Het aankopen van grond, het planten van bossen en het stichten van dorpen sprak meer tot de verbeelding dan de ondersteuning van eerbiedwaardige geleerden in de oude Joodse buurt van Jeruzalem. Naast het busje kwam vanaf 1907 het bomencertificaat. Daarmee konden mensen elkaar één of meer bomen in Palestina cadeau doen. Met de groei van het JNF nam ook het aantal bossen toe waarin bomen geplant konden worden. Sommige bossen werden expliciet bestemd voor Nederland, zoals een Koningin Julianawoud en het Haarlempark. Vooral na de start van het Britse Mandaat in 1920, toen er onder Brits toezicht gebouwd kon gaan worden aan een Joods thuisland in Palestina, nam de belangstelling voor het JNF toe. Na de Tweede Wereldoorlog was het Joods Nationaal Fonds één van de eerste organisaties die weer opstartte. Het kon niet lang duren of er gingen brieven uit naar het hoofdkwartier met het dringende verzoek om nieuwe blauwe busjes naar Nederland te sturen. Op die manier bleef het JNF aanwezig in de Nederlands-Joodse huiskamer.
